A Silent Voice: The Movie

چه در بحث سوژه و چه در بحث سبک هنری، «صدایی خاموش»(A Silent Voice) نمایانگر موج بزرگی است که انیمه‌های ژاپنی را از انیمیشن‌های سنتی آمریکایی مجزا می کند. برای مثال شرکت «دیزنی» تا یک میلیون سال دیگر هم به این سطح نخواهد رسید. انیمیشن در ایالت متحده همیشه به عنوان یک منبعِ صِرف سرگرمی برای خانواده ها دیده شده است و در موارد نادری که در مورد بحث‌های اصلی و مهم جامعه در آن‌ها صحبت شده است نیز به محافظه‌کارانه ترین شکل ممکن انجام شده است. انیمه‌های ژاپنی گرچه باور دارند که انیمه نیز صرفا یک راه دیگر برای بیان داستان‌هاست و نباید چیزی از محتوای آن حذف شود. این مسئله در «صدایی خاموش/A Silent Voice» نیز واضح و مبرهن است چرا که این انیمه سعی در نشان دادن گوشه و کنارهای تاریک زندگی نوجوانان همچون قلدری‌های دیگر افراد، خودخواهی و افسردگی دارد. البته فیلم در نهایت درباره رستگاری و بهبود است اما در این حین نیز به هنگام تلنگر‌زدن به مسائل اساسی که در «دیزنی» باعث تعطیل شدن یک پروژه می شود شانه خالی نمی‌کند.

«صدایی خاموش»(A Silent Voice) که بر اساس مانگایی نوشته «یوشیتوکی اویما» است، داستان و رابطه بین «شویا ایشیدا»(میو ایرینو) و یک دختر خوش قلب اما ناشنوا به اسم «شوکو نیشیمایا»(سائوری هایامی) است. «شویا» که احساساتی گیج و نامطمئن درباره ورود «شوکو» به عنوان یک همکلاسی جدید به مدرسه اش دارد، اقدام به قلدری کردن و آزار رساندن به او می‌کند. گرفتن وسایل کمکی شنوایی «شوکو» و پرت کردن آن‌ها به گوشه‌ای، صدا کردن مکرر نام او و به طور کلی اذیت کردن «شوکو». اگرچه «شوکو» در ابتدا سعی می کند که روابط دوستانه ای با «شویا» برقرار کند اما اصرار «شویا» و عدم بلوغ او این مسئله را غیر ممکن می‌کند و «شوکو» که از رفتار او و دوستانش خسته شده است به یک مدرسه دیگر منتقل می‌شود. وقتی که دفعه بعد شاهد ملاقات و رویارویی این دو نفر هستیم، «شوکو» به فردی تنها بدل شده که هیچ گونه دوستی ندارد و غرق در افسردگی است. او اقدام به خودکشی می‌کند اما دو مسئله جلوی این اتفاق را می‌گیرند و به او فرصت دوباره‌ای می‌دهند؛ کمک به یک پسر ترسو در مدرسه و دیدار و ارتباط مجدد با «شوکو» که تنهایی او نیز با «شویا» همخوانی دارد.

«صدایی خاموش»(A Silent Voice) کلیشه قدیمی «پسر و دختری تنها مانده عاشق یکدیگر می‌شوند» را دنبال نمی‌کند. فقط تا جایی که ما بدانیم در پیش زمینه این رابطه یک احساس عاشقانه ای نیز وجود دارد( به غیر از یک مورد که «شوکو» درباره ی احساساتش حقیقت را می‌گوید اما «شویا» متوجه نمی‌شود و اشتباه برداشت می‌کند). این فیلم مسائل بزرگ تری برای حرف زدن درباره آن‌ها دارد. «شویا» و «شوکو» هر دو آسیب دیده هستند و کارگردان یعنی آقای «نائوکو یامادا» سختی‌های زیادی می‌کشد تا بینندگان را متوجه بیچارگی‌های شخصیت‌های داستانش بکند و آن‌ها را در مقابل یکدیگر قرار دهد. نقطه اصلی روایت داستان متعلق به «شویا» است و ما متوجه میزان و عمق تنهایی او می‌شویم. او به خاطر رفتاری که با «شوکو» داشته است خود را بسیار سرزنش می‌کند و باور دارد که هر بلایی که سرش می آید حقش است. بحث «شویا» نیز زیاد متفاوت نیست چرا که او نیز به نوبه خود احساس بی ارزشی می‌کند. پس از مدتی که از آشنایی و ارتباط مجدد او با «شویا» میگذرد، «شوکو» می‌تواند که تاحدودی این حس را کنار بگذارد اما در نهایت نیز باز با این مشکل مواجه می شود که باعث شده تا تصمیمی سخت بگیرد.

لحظاتی در فیلم هست که روایت داستان به نظر گیج کننده و تیکه تیکه به نظر می رسد. اگر که تمام تمرکز فیلم بر روی «شویا» و «شوکو» می‌بود احتمالاً با نتیجه بسیار بهتری رو‌به‌رو می شدیم و روایت داستان یک‌دست تر می‌شد. حضور بیش از حد و پر تعداد شخصیت‌های فرعی داستان با حضور متناوب شخصیت‌های اصلی تداخل ایجاد می‌کند. بر طبق گفته برخی منابع، آن شخصیت‌های فرعی در مانگا بسیار خوب پرورش داده می‌شوند اما به خاطر مسئله زمان (فیلم به خودی خود زمانی 130 دقیقه ای دارد) باید از برخی مسائل صرف نظر می‌شد و این مسئله بدین گونه ضربه خود را وارد کرده است.

از آقای «نائوکو یامادا» همیشه به عنوان یکی از کسانی که می‌تواند جای خالی آقای «هایائو میازاکی» شهیر را پر کند یاد می‌شود. با در نظر گرفتن سبک هنری موجود در «صدایی خاموش»(A Silent Voice) می توان حدس زد که چرا. پیش‌زمینه بسیار غنی داستان به همراه شخصیت‌هایی که شبیه به انیمه های سنتی هستند، یک نوع حس یکتا و خاص بودن را القا می‌کند. آقای «یامادا» همچنین درک می‌کند که چگونه از دوربین به بهترین شکل ممکن استفاده بکند. برای مثال بسیاری از صحنه هایی که از دید «شویا» روایت می‌شوند بر روی پاهای شخصیت‌های دیگر متمرکز شده است، دلیل این امر نیز این است که او به ندرت به صورت دیگر شخصیت‌ها نگاه می‌کند؛ او همیشه سر به پایین حرکت می‌کند. تصاویر بسیار زیبایی نیز بعضا در فیلم رویت می‌شوند که دو مورد به صورت خاص در ذهن باقی می‌مانند. در یکی از آن‌ها «شویا» به یک قسمت پر از ماهی کپور دریا نگاه می‌کند واکنش او را می‌توان در ناهمواری‌های آب دید. مورد دیگر نیز هنگامی است که «شوکو» در پشت صحنه یک آتش بازی شبیه به شبح به نظر می‌رسد.

با توجه به اینکه زیاد با دنیای مانگا آشنایی ندارم نمی‌توانم بگویم که انیمه تا چه حد به منبع اقتباس خود وفادار بوده است اما دیگر نقدها بعضاً به این نکته اشاره کرده اند. نگاه من بیشتر نگاه کسی است که بعضا انیمه می بیند و با این دید فکر نکنم که بتوان «صدایی خاموش»(A Silent Voice) را در حد بهترین‌های ژانر دانست. البته این انیمه به حدی خوب هست که شما را مجاب به یک بار دیدنش بکند و از انیمیشن‌های تا به اینجا اکران شده سال 2017 تجربه بسیار بهتری را ارائه می کند. محتوای چالش برانگیز و تصاویر هنری و زیبایش آن را به اثری که یکبار حتما باید دید تبدیل کرده است.

منبع:  نقد فارسی