Unforgiven

مقدمه:ایستوود به نحوی بی‏نظیر چهره‏ای از یک‏ بازمانده،یک سرباز پیر،موجودی که توسط گذشته‏اش‏ اغوا شده و در یک کلام یک روح را تجسم می‏کند.بدین‏ ترتیب،نابخشوده از پنج سال پیش شاهد اصلی این‏ مدعاست.این فیلم است که در طول زمان در اذهان‏ باقی‏مانده و جایگاه ویژه و قاطعی یافته است.این فیلم‏ در عین حال تکامل ایستوود را به‏عنوان یک شخصیت به‏ نمایش می‏گذارد و به سینمای او عمق می‏بخشد.پس از آن چهار فیلم این حالت را تداوم می‏بخشد:دنیایی کامل، پل‏های مدیسون کانتی،قدرت مطلق و نیمه‏شب در باغ‏ خیروشر که در ماه‏های اخیر به اکران درآمد.سال‏های‏ 90 قبل از هرچیز دوران ایستوود است؛فیلمسازی که به‏ طور معجزه آسا،ماهرانه و هنرمندانه موفق شده تا آماتورهای ابدی‏”کلاسیک‏”را با رجزخوانان مدرن آشتی‏ دهد.وی به هیچ‏وجه با تمایلات سینمای آمریکا کاری‏ ندارد و با حسادت رازی را حفظ می‏کند؛آن چیزی‏که وی‏ آن را در آخرین اثرش-نیمه‏شب در باغ خیروشر-با غوطه‏ور کردن در فرهنگ جنوب،بین تجمل هرزگی، روش مرسوم و جادوی سیاه به بازی می‏گیرد تا کسی‏ موفق به نفوذ و کشف این راز نشود؛متنی که از نظرتان‏ می‏گذرد سعی می‏کند حداقل اهمیت آن را نشان دهد و بر عناصر تشکیل‏دهنده آن تأکید ورزد.ایستوود باز هم ما را مسحور خواهد نمود.

نابخشوده چندسال پس از روی صحنه آمدن،تمام‏ ارجاعاتش به زمان کنونی را روشن می‏کند در حالی که ما را از نتیجه واقعی خود جدا کرده است:مرگ وسترن و اسطوره آن.ایستوود ژانر در حل مرگ وسترن را به خاک‏ می‏سپارد،همان‏گونه که‏”کید”و”یلیام‏مانی‏”را در بین‏ مرده‏ها به یاد می‏آورد.برای ایستوود لازم بود تا تمام‏ حرکات خودبه‏خودی از یاد رفته را راه اندازی کند و هم‏ چنین جسم قهرمانانش را همان‏گونه که باید باشند بیاراید. این تمایل لذت جویانه خشنی که بر جولان دادن در میدان تخیلات واهی به همراه سوار شدن بر ژانر نیمه‏ جادویی و هیجان‏انگیز مبتنی است به‏طور مستقیم از سوجیولئونه نشأت می‏گیرد که هرگز به جز ادامه دادن‏ یک نمایش کلاسیک کامل،آرزویی نداشته است.تنها موضوع او در حد فاصل روزی روزگاری در غرب تا روزی‏ روزگاری در آمریکا شکل می‏گیرد.از این‏جا حاصل کار او در صحنه‏پردازی ناشی می‏شود که هر کنش را کند و تنظیم می‏سازد تا کاراکتر روحی و افسانه‏ای را بهتر به‏ نمایش بگذارد.شخصیت‏های او در حالی که در دنیای‏ اسطوره‏ها رها شده‏اند مجبورند تا به مثابه قهرمانان‏ افسانه‏ای رفتار کنند و این وظیفه را علی‏رغم میل باطنی‏ خود برای دنبال کردن ژانر و زمان فیلم به عهده‏ گرفته‏اند.

کلینت ایستوود اصول استاد خود را پی می‏گیرد و در وسترن خود از موجودات افسانه‏ای استفاده می‏کند.ویلیام‏ مانی،لیتل بیل یا انگلیش باب اسطوره‏های برگرفته از واقعیت نیستند،بلکه از تخیلی بسیار پست انتخاب شده‏اند. افسانه احترام برانگیز این شخصیت‏ها که بازتابی کدر از قهرمانان گذشته است چیزی به جز بزرگنمایی کلیشه‏های‏ سهل الوصول و احساسی نمی‏باشد.فقط یک نزدیک بین‏ به نام کید و یک میرزا بنویس به نام بوشام هستند که به‏ شخصیت‏ها حیات می‏بخشند.ما هرچه بیش‏تر غرب را فتح می‏کنیم تولدی از نسل خاص وسترن کلاسیک‏ آمریکایی را ملاحظه نمی‏کنیم.چیزی جز چهره‏های پیر باقی نمانده‏اند که محکومند برای آخرین بار نشانه‏هایی از دنیای متحول را بازآفرینی کنند.کارگردان به شدت‏ مبنای تخیلی این ژانر یعنی مردانگی و مرد سالاری را مورد حمله قرار می‏دهد.فاحشه جوانی در یکی از طبقات‏ یک سالن نمی‏تواند از خنده خود در قبال حقارت جنسی‏ یک مشتری جلوگیری کند.کابوی وی را که سیلی خورده‏ و مجروح است دچار قطع عضو می‏سازد.بدین ترتیب‏ نابخشوده آغاز می‏شود.اسطوره مبنایی وسترن به لرزه‏ می‏آید،افسانه تسلط مردان،مشتت می‏گردد و زنان‏ می‏توانند کنش را با عظمت یک همخوانی باستانی تهیج و تقویت کنند.

از این لحظه به بعد،ایستوود صحنه‏پردازی و ساختار سناریوی خود را براساس مکانیسمی که افسانه‏ها را شکل می‏دهد پایه‏گذاری می‏کند:بازی مداوم ارتعاش و انعکاس کنش‏ها.از اولین صحنه،این ارتعاش فریادهای‏ اتاق مجاور است که توجه کابوی جوان را به خود جلب‏ می‏کند،درست به همان ترتیب که کید بعدها مانی را مورد خطاب قرار خواهد داد؛زیرا وی صحبت کردن از گذشته‏اش را”می‏فهمید”.تمام داستان فیلم از این پدیده‏ انعکاس وقایع پیروی می‏کند.یک صحنه با یک ارتعاش‏ به وجود می‏آید و در حالی که پیش می‏رود انعکاس‏ دیگری به وجود می‏آورد.لیتل بیل(جین هاکمن)چهره‏ انگلیش باب را مخدوش می‏سازد زیرا ورودش را به خبر داده‏اند و می‏گوید که‏”به تمام‏ بروبچه‏های شرور منطقه اخطار بدین‏”!بنابراین،هیچ‏ اپیزود خشن و حادثه‏ای پیش نمی‏رود مگر آن‏که‏ تماشاچی بتواند آن را تفسیر کند و وقایعش را درک کند. 

اما ارتعاش اصلی در جای دیگری است و آن همانی‏ است که کنش را در خمیره شخصیت‏ها برمی‏انگیزد. تازگی نابخشوده مدیون این دوگانگی اخلاقی است که‏ هر بازی را خلق می‏کند.هر قاتلی کاری را که می‏خواهد انجام دهد اعلام می‏کند،آن را انجام می‏دهد،و سپس آن‏ چه را انجام داده مورد قضاوت قرار می‏دهد.بنابراین کنش‏ هرگز فی البداهه و ابتدایی نیست،بلکه به‏طور سیستماتیک تجزیه و قطعه‏بندی شده است؛در حالی که‏ این کنش به‏طور مجزا از بین نمی‏رود.قهرمانان وسترن‏ کلاسیک هرگز دچار عذاب و ناراحتی نبودند و فقط عمل‏ می‏کردند.احساس و سئوالاتی که از این پس باعث‏ ارتکاب جنایت می‏شوند،ادامه کار را برای قهرمانان مختل‏ می‏کند و روح آنان را شکنجه می‏دهد.

تنها پول،و منطق بازار است که آنان را وادار به‏ کشتن می‏کند”و در مسیر حوادث شوم قرار می‏دهد.هیچ‏ چیز از این لحظه به بعد مانع آنان نمی‏شود و به یک‏ مشت دلار است که خشونت ادامه می‏یابد.پول استلزامی‏ است برای نفی علاقه متقابل و تفاهم که کنش‏ها را شکل می‏دهد.ویلیام مانی بی‏جهت‏ دنیای آرامی را تصور می‏کند که در آن ارتباط زن و مرد از روابط قدرت می‏گریزد و به دایره ملاطفت وارد می‏شود؛ این آرزویی که وی را آزار می‏دهد دست نیافتنی است.به‏ همین دلیل،جراحت قلبی شخصیت فیلم را تحلیل می‏برد و وی را بین گذشته نه چندان دور،خوشبختی و غم،و ضرورت‏ اقتصادی برای بازگشت به گذشته‏ای دور و وحشتناک‏ سرگردان می‏سازد.علائم‏ این جدایی،مرارت‏های خاطرات،آثار زخم در صورت و بدن در هر صحنه‏ای از نابخشوده حضور دارند.مانی و فاحشه جوان که از لحاظ”اثر زخم در صورت‏”خواهر و برادر هستند تمام نیروی خود را به کار می‏گیرند تا به نوبه‏ خود نشان دهند که زخم خورده‏ها چه کسانی هستند.آنها هیچ آرزوی دنیای هماهنگ را در جهانی که پول‏ سیستمی،از انحطاط و تماس‏های جسمانی را به وجود آورده در سر نمی‏پرورانند.

داستان فیلم نیز عظمت و جذابیتی را که جان فورد، دیگر استاد ایستوود،می‏توانست به آن بدهد،از دست داده‏ است.ایستن نظاره‏گر،نویسنده زندانی صحرا همواره‏ شخصیت‏هایش را به عظمت فضا و به توازن شاعرانه بین‏ زمین و آسمان می‏فرستاد.تمام‏ سینمای وی را تناقض بین ضرورت عمل و تخیل،رفت و آمد روح‏های سرگردان،ضرورت حرکت نسبت به‏ بی‏تحرکی شکل‏پذیر،شاعرانه و آتشین تشکیل می‏داد. صرف‏نظر از صحنه‏های ابتدایی مرد کافه‏ای ارزان قیمت‏ هیچ ردپایی از ایستوود ملاحظه نمی‏شود.چهره‏های این‏ فیلم،مثله شده و اتفاقی است همانند آخرین علائم‏ طبیعتی که رنج برده است و نتوانسته هماهنگی اولیه خود را بازیابد.کارگردان در نابخشوده به دقت تمام آثار زخم‏ شخصیت‏ها را در صورت ایشان قرار می‏دهد،از این پس، جهان نیز زخم خورده است.هنگامی که مانی و همدستانش کابوی جوان را می‏کشند،زمین از هر جهت‏ شکاف برمی‏دارد.زمین تنها راضی نمی‏شود تا فضای‏ پلان را در برگیرد و تسلط خود را بر آسمان برقرار سازد، بلکه عنصر انسانی را برای این‏که ناپدید سازد،می‏بلعد و بی‏اعتبار می‏کند.بدین ترتیب،درد کهنه یک مرد جوان و زخمی،ورای صخره‏ها مخفی می‏گردد.گویا جسمی‏ توسط سنگ‏ها بلعیده شده است.این تصویر دیگر نمایشی‏ برای نگاه کردن همانند وسترن کلاسیک باقی نمی‏گذارد. این موجود که از دنیای انسان‏ها جدا شده است،با بلعیدن‏ آنها و تبدیل شدن به گورستان آنها،انتقام خود را می‏گیرد.

این تفکر از طبیعت که موجودات انسانی را با لذت به‏ کام خود فرو می‏برد،صحنه‏ای است که در بطن دو فیلم‏ بعدی ایستوود به چشم می‏خورد.دنیایی کامل بازگو نمی‏شود مگر با بازجویی پیکر یک انسان توسط یک‏ تصویر.اگر نابخشوده نشانه‏هایی از یک آدمکش را تا جایی که صحنه اصلی درام ادامه دارد رد گذاری کرده‏ است،دنیایی کامل به دنبال جاده‏ای است که یک انسان‏ می‏باید ان را برای رسیدن به پلان‏های اولیه فیلم طی‏ کند. همین موضوع برای پل‏های مدیسون کانتی صادق است: داستان جذب و تحلیل شدن پیکرهای دو عاشق در یک‏ منظره. طبیعت هرچه‏قدر که پست باشد انسان‏ها را با خود می‏برد؛هنگامی که روبرو و فرانسکا جدا می‏شوند، طبیعتی که تا آن لحظه باشکوه و هماهنگ بوده فقط بارانی و گل‏آلود است.هر آن چه زندگی به او وعده داده‏ همان می‏شود.برای او کافی است تا منتظر بماند.

منبع: مجله نقد سینما