The Great Escape

جان استرجس، یکی از حماسه سرایان و بزرگان سینمای وسترن در سال 1911 در ایالت ایلینویز امریکا متولد شد. وی یکی از فیلمسازان بزرگ محسوب می شود که از سن 21سالگی در شرکت آر ک ئو کارش را آغاز کرد.

او بعد از مدتی در زمینه دستیاری طراح صحنه، دستیاری تدوینگر و به عنوان دستیار دیو سلزنیک (یکی از تهیه کنندگان مشهور فیلمهای سینمایی تاریخ سینما) به کسب تجربه اندوخت که بعدها بخوبی توانست از آن تجربیات استفاده کند. استرجس در طول جنگ جهانی دوم، وارد خدمت نیروی هوایی شد و در آنجا و در بخش سینمایی در تهیه تعدادی فیلم مستند با دیگر فیلمسازان همکاری کرد. او در فیلم مشهور «رعد» (1944) از ساخته های ویلیام وایلر به عنوان یکی از عوامل تهیه و تولید فیلم فعالیت چشمگیری داشت. استرجس، فیلمساز معتبر و صاحب سبکی است که عمده شهرتش را به دلیل ساخت فیلمهای وسترن به دست آورده و چند فیلم او از آثار خاطره برانگیز و کلاسیک بوده و در برشمردن ویژگی های وسترن، مثال زدنی است. در واقع باید گفت که وی بعد از کارگردانی چند فیلم درجه 2برای شرکت کلمبیا، مدارج ترقی را پس از جنگ طی کرد. بدین ترتیب که نخستین فیلم بلندش را به نام «مردی که جرات داشت » در سال 1946 ساخت و سپس چند فیلم حادثه ای خلق کرد و عاقبت نخستین موفقیتش را با فیلم وسترن فرار از قلعه براوو (1953) کسب نمود. در نیمه دوم دهه 50جان استرجس توانست با 3وسترن بزرگ با نامهای قانون وجیک وید (1958) جدال در اوکی کرال (1956) و آخرین قطار گانهیل (1956) توجه علاقه مندان و منتقدان سینمایی را به آثارش جلب کند. از آن پس بود که او به دلیل گنجاندن فصلهای زیبای دوئل که اوج لحظه های فیلمهای وسترنش بودند، معروف و عالمگیر شد. جان استرجس در چند فیلم بعدی خود نیز به روایت زندگی مردان افسانه ای غرب وحشی همچون وایات ارپ و داک هالیدی پرداخت. یکی از آثار به یاد ماندنی استرجس، فیلم به یادماندنی روز بد در صخره سیاه (1954) با بازی ایسنر تریسی، ارنست بورگناین و رابرت رایان است.

فیلم، روایتگر زندگی پیرمردی است که یک دست دارد و باید یک تنه مقابل عده ای باج خور ایستادگی کند. فیلم سینمایی هفت دلاور (1960) براساس فیلم مشهور ژاپنی «آکیرا کوروساوا» ساخته شد و به روایتی جان استرجس با زیبایی، هفت سامورایی را به زبان وسترن بازسازی و روایت کرد. هفت دلاور همچنان یکی از صد فیلم پرفروش تاریخ سینماست و از کلاسیک های سینمای وسترن محسوب می شود. این فیلم ریتمی سریع و پرهیجان دارد و در مجموع اثری پر کشش است. 3گروهبان (1962) براساس رمانی مردم پسند از نوشته های ویلیام رایلی برنت که نویسنده آثاری همچون صورت زخمی و جنگل آسفالت و یک سال بعد (1963) فرار بزرگ بود، ساخته شد. در این فیلم کمدی وسترن، فرانک سیناترا، دین مارتین، پیتر لافورد و سامی دیویس همبازی بودند. در اصل قصه این فیلم منظومه ای بود درباره ماجراهای 3سرباز انگلیسی در شمال غربی هند که قبلا جرج استیونس در سال 1939 فیلمی براساس آن با شرکت کاری گرانت، ویکتور مک لاگلن و داگلاس فربنکس (جونیور) ساخته بود. در سال 1951 فیلم دیگری به نام 3سرباز به کارگردانی تی گارنت و با شرکت استوآرت گرینجر، دیوید نیون و والتر بنجامین با اقتباس آزاد از این منظومه تهیه شد و در سال 1961 جان استرجس یک فیلم کمدی – وسترن با نام 3گروهبان تهیه و تولید کرد. یکی از به یادماندنی ترین فیلمهای جان استرجس، فرار بزرگ (1963) است. در این فیلم دیدنی استیو مک کویین، جیمز گارنر، چارلز برانسون، جیمز کابرن به ایفای نقش پرداختند. فرار بزرگ نیز مثل سایر آثار سازنده اش یکی از معروفترین فیلمهای استرجس و یکی از پولسازترین فیلمهای جنگی و از موفق ترین آثاری است که در زمینه فرار گروهی از زندان رایش سوم ساخته شده است.

فرار بزرگ به دلیل هیجان نفسگیری که در سراسر آن گسترده است، اثری همچنان تماشایی و سرگرم کننده است.ظ استرجس و جوکید جوکید، ماجرا جوی دیروز و آدم نسبتا سر به راه امروز، به جرم شکار غیرقانونی در منطقه ممنوعه و ممانعت در برابر دستگیری، محاکمه و به 10روز زندان محکوم می شود. هارلان، سرمایه داری که زمینهای کشاورزی بومی های منطقه را غصب کرده و در معرض خطر هجوم کشاورزان مکزیکی است که به دنبال طلب زمین خود هستند، به آنجا می آید و از کلانتر می خواهد که جوکید را نزد او بفرستد. هارلان، از جوکید می خواهد که برای کشتن لوییس چاما- رهبر کشاورزان شورشی و گروهش – به استخدام او درآید، اما جوکید نمی پذیرد. اما عاقبت، زمانی که پی می برد چاما اسبهایش را دزدیده است، پیشنهاد هارلان را می پذیرد. جو، هارلان و همراهانش را به دهکده چاما راهنمایی می کند و در آنجا جو را خلع سلاح و اخراج می کنند. جوکید تصمیم می گیرد با هارلان مقابله کند و چاما را خود به دست قانون بسپارد جوکید، فیلمی از یک کارگردان کهنه کار در زمینه وسترن است. کارگردانی که تعدادی از کلاسیک های وسترن را خلق کرده و حالا می بینیم با این فیلم خسته شده و از نفس نیز افتاده است. استرجس خود نیز همانند جوکید که زمان سرکشی را از سر گذرانده و حالا آرام گرفته و تابع قانون هم شده است، عمل می کند. جوکید در واقع یک انتقامجو است که بر سر کینه شخصی به تعقیب چاما می پردازد و بعد برای مقابله با هارلان، رفیق قافله چاما می شود. بعد هم تصمیم می گیرد که چاما را به نماینده قانون بسپارد. قانونی که هارلان ها، خود وضع کرده اند و نماینده اش – کلانتر – را نیز خودشان سرکار گذاشته اند. البته جوکید، چون فیلمی از استرجس است، باید فیلمی محکم باشد که هست ؛ اما فیلمی از یکی از مردان سرکش گذشته است که حالا آرام گرفته است با این تفاوت که چهره کلینت استیوود همچنان خشن و یاغی به نظر می رسید ؛ اما اعمالش مهار شده است…

منبع: جام جم