کلینت ایستوود تنها هنرپیشه تاریخ آمریکاست که توانسته در 78 سالگی با اقتدار و اطمینان کامل از حریف هایی به مراتب جوان تر از خود پیشی بگیرد. این بازیگر عملگرا که با دندان قروچه های معروفش ستاره دهه 70 آمریکا به حساب می آمد بار دیگر با شخصیت عبوس و بدعنق «گرن تورینو» بر صحنه آمده و به عنوان کارگردان و بازیگر فیلمی که در مقایسه با سایر آثار فعلی روی پرده فیلم ساده و کم زرق و برقی محسوب می شود به سراغ دلمشغولی همیشگی اش، مسئله تبعیض نژادی در آمریکا رفته است. به نظر می رسد این داستان در اصل جدی و با ظاهری طنزگونه کهنه سربازی که می کوشد تا اوضاع رو به وخامت گذاشته محل سکونتش را سر و سامان دهد، با بازی دلچسب و سرگرم کننده ستاره اش رضایت مخاطبان خود از همه گروه های سنی را جلب کند. ایستوود که بعد از فیلم «دختر میلیون دلاری» در سال 2004 در فیلم دیگری بازی نکرده این بار در اثر تازه اش «گرن تورینو» علاوه بر ایفای نقش، دست به باز آفرینی برخی از شخصیت های قدیمی فیلم های خود زده و یاد و خاطره آن افراد که اغلب متعلق به طبقه کارگر جامعه آمریکاست را زنده کرده است. او در «گرن تورینو»علاوه بر آنکه از شخصیت «هری کثیف» برای خلق کاراکتر والت کوالسکی، کهنه سرباز جنگ الهام گرفته از نشانه های مربوط به شخصیت های فیلم های دیگرش نیز استفاده و صحنه محله های فقیرنشین آن فیلم ها را هم باز سازی کرده است.
کوالسکی که به تازگی همسرش را از دست داده و فرزندانش نیز رابطه خوبی با او ندارند، می کوشد تا خانه محقرش در حومه شهر دیترویت را سر پا نگهدارد در حالی که اکثر خانه های محله او عملا غیرمسکونی هستند.
او که بعد از خدمت در ارتش در کارخانه ماشین سازی کار کرده، هر روز شاهد مرگ یا اسباب کشی همسایگان قدیمی و اسکان مهاجرانی با قومیت های مختلف به جای آنهاست. کوالسکی به واسطه عقاید نژادپرستانه اش مدام بر سر آنها غرمی زند و هر لقب زشتی را به آنها نسبت می دهد. غرزدن های پیرمرد که شبیه صدای خرخر از ته گلوی او بیرون می آید معمولا موقعیت های مضحکی را ایجاد می کند و البته همسایگان مهاجر نیز بدون رعایت سن و سال او جوابش را می دهند.
خانواده ای که در همسایگی کوالسکی زندگی می کنند و او معتقد است که اصلیت آنها آسیایی است، بیش از همه او را آزار می دهند. به بیان دقیق تر آنها گروه تقریبا بزرگی از لائوسی ها، تایلندی ها و ویتنامی های ساکن جنوب چین هستند که در زمان جنگ ویتنام از سوی دولت آمریکا مورد حمایت قرار می گرفتند و هنگامی که یانکی ها جنوب شرقی آسیا را ترک کردند، آنها هم از چین گریخته اند. در خانه محقر همسایه کوالسکی، دختر و پسر نوجوانی به نام های سو و تائو با مادر و مادربزرگ خود زندگی می کنند و کوالسکی که خودش سگ دارد با مشاهده تجمع میهمانان آنها تصور می کند که آنها درحال خوردن سگ و انجام کارهای غیر قانونی هستند در صورتی که تنها نشانه ناخوشایند این قوم در فیلم، گروهی از اراذل و اوباش مهاجر هستند که سعی دارند تائو، عموزاده رئیس خود را وارد گروه کنند. در فیلمنامه استادانه و موزونی که «نیک شنک» نوشته، آشوب و اغتشاش به خانه کوالسکی هم کشیده می شود که آشوبگران را از چمن های خانه بیرون می اندازد و تاکید می کند که اگر دوباره مزاحمت ایجاد کنند به آنها شلیک خواهد کرد. خلافکار ها تائو را وادار می کنند که برای نشان دادن قابلیت هایش ارزشمندترین دارایی کوالسکی یک اتومبیل فورد گرن تورینو مدل 1972 را بدزدد و هنگامی که کوالسکی پیر مچ او را می گیرد، خانواده سنتی تائو اصرار می کنند که او به جبران این اقدام برای کوالسکی کار کند. کوالسکی در ابتدا با اکراه از تائو می خواهد که محوطه خانه اش را تعمیر کند و بعد یک رابطه پدر و پسری میان آنها شکل می گیرد.
در صحنه ای از فیلم که نمونه اش در فیلم های قبلی ایستوود نیز وجود دارد، کوالسکی به طرز ملودراماتیکی بدل به حامی سو می شود و او را از دست چند جوان سیاه پوست ولگرد که قصد آزارش را دارند نجات می دهد. کوالسکی که به تدریج پی به سودمندی این سرمایه های باارزشی که تحت تکفل خود درآورده، پی می برد، از سو می آموزد که دختران این مهاجران راهی دانشگاه و پسران شان روانه زندان می شوند و در رفت و آمدهای بعدی اش به خانه آنها اعتراف می کند که وجوه اشتراک او با این افراد نه چندان دلچسب به مراتب بیشتر از اشتراکاتش با خانواده لوس و بد ادای خودش است.
ایفای نقش پیچیده و چندلایه کوالسکی به قدری استادانه و حرفه ای است که تماشاگر شگفت زده می شود از اینکه چگونه ایستوود پیر و خونسرد و آرام توانسته از پس این نقش برآید و آن را برای بیننده باورپذیر کند. نقطه اوج فیلم گرچه قابل پیش بینی است اما وزن خود را در فیلم حفظ کرده است…
«گرن تورینو» باوجود همخوانی با سایر آثار ایستوود، از سرراستی موجود در آثار برجسته شش سال گذشته او بی بهره است. درون مایه اهمیت کنار گذاشتن تعصبات قومی و تبعیض نژادی و تاکید بر این واقعیت که تغییر چهره و نگرش آمریکا و ایجاد ثبات در آن بر عهده مهاجران است به صورت سنجیده ای در فیلم گنجانده شده است، گویی ایستوود ناخواسته اولین فیلم دوره ریاست جمهوری اوباما را ساخته است.
ایستوود طی دوران فیلمسازی خود در آثار متعددی مانند «برد»، «نابخشوده»، «دختر میلیون دلاری»، «پرچم های پدران ما» و «نامه هایی از ایووجیما» به مسئله تبعیض نژادی پرداخته است و از این لحاظ کلیدی ترین صحنه فیلم «گرن تورینو» صحنه ای است که در آن کوالسکی، تائو را به یک سلمانی ایتالیایی می برد تا با آموختن اینکه در جهان او هرکسی باید بتواند از خودش دفاع کند، از او یک مرد بسازد.
غرغرهای کوالسکی برسر غریبه هایی که از نظر او خانه اش را محاصره کرده اند در طول فیلم به مرور کمتر می شود. کمتر بازیگر طراز اول هالیوودی را می توان پیدا کرد که مانند ایستوود از ادا و اطوار و شلوغ کردن بیزار باشد – کافی است او را با جک نیکلسون و آل پاچینو مقایسه کنیم – اما ایستوود با وجود این خصایص توانسته نقش فردی بسیار عصبانی و غرغرو را بازی کند. ایستوود به وضوح از این نقش لذت می برد و این لذت را به بیننده نیز منتقل می کند و رضایت همه تماشاگران را نیز جلب می کند. بازی نابازیگران در نقش مهاجران آسیایی خوب از کار درآمده است. ونگ در نقش نوجوان 16 ساله ای که به اجبار به نقطه عطف زندگی اش رسیده، توانایی های بازیگری اش را به خوبی نشان می دهد و آنی هر، بازیگر نقش سو، با لیاقت توانسته تصویر دختری که جسارت او بیشتر از قوه تشخیص او است را خلق کند. تصاویر فیلم که در مدت پنج هفته در محله هایلند پارک دیترویت فیلمبرداری شده، بسیار واقعی از آب در آمده است و تدوینگران فیلم، جوئل کاکس و گری دی روچ آن را در زمانی کمتر از دو ساعت جمع و جور کرده اند.
ترجمه: آزاده حاج اسفندیاری
منبع: روزنامه کارگزاران
